Labor dan ili kako se našem jeziku naziva, Dan Rada se ove godine održava u ponedeljak, , 4. septembra, i slavi dostignuća i doprinose američkih radnika. Ovaj praznik je ustanovljen od strane pokreta koji se bavio pravima radnika u 19.veku i postao je nacionalni praznik 1894.godine. Labor day vikend takođe simbolizuje kraj leta za mnoge amerikance i proslavlja se zajedno sa mnogim žurkama, uličnim paradama i atletskim događajima.
Zašto se slavi Labor Day?
Dan Rada u Americi je poglavlje istorije koje govori o velikim dostignućima američkih radnika 19.veka i teškim uslovima u kojima su izvojevali ovu pobedu. Na vrhuncu Industrijske Revolucije, prosečan amerikanac je radio 12 sati dnevno, sedam dana u nedelji da bi sebi i svojoj porodici obezbedio osnovne uslove za život. Uprkos zabranama u nekim državama, deca koja su bila stara 5 ili 6 godina su radila u rudnicima, vodenicama i fabrikama širom cele zemlje zarađujuć samoi delić onoga što su zarađivali odrasli.
Ljudi svih uzrasta, često najsiromašniji i migranti koji su došli u zemlju u potrazi za zaposlenjem, često su se suočavali sa teškim uslovima rada poput nedostatka vazduha, nehigijenskih uslova kao i nedostatka pauza.
U momentu kada je proizvodnja potisnula agrokulturu kao primarno tržište rada za radnike, sindikati, koji su se pojavili tokom 18.veka, su sve više rasli i dobijali na značaju. Počeli su da organizuju štrajkove i i pobune zbog nepovoljnih uslova rada nakon čega su jasnije formulisalil svoje uslove u vidu zahteva za poslodavce da se reorganizuje radno vreme za radnike i povećaju plate.
Mnogi od ovih događaja su postajali nasilni, kao što je Haymarket pobuna koja se desila 1886.godine u kome je nekoliko policajaca iz Čikaga kao i radnika ubijeno. Nakon ovog događaja nastaje deo istorije jer je 5.septembra 10 000 radnika uzelo neplaćeno odsustvo i marširalo u znak protesta do Gradske opštine u Njujorku održavajući prvu Paradu Dana Rada u istoriji Američke kulture.
Pojam o „prazniku radnika“ koji se održava svakog prvog ponedeljka septembra je zaživeo i u drugim zemljama Sjedninjenih Država od kojih su mnoge donele zakon o legalitetu ovog praznika. Kongres ga nije proglasio zakonitim 12 godina nakon njegovog pojavljivanja odnosno do momenta kada su 11.maja 1894.godine zaposleni Pulllman Palace Car kompanije u Čikagu štrajkovali zbog smanjivanja plata i otpuštanja predstavnika sindikata.
Nakon ovog događaja, Unija Železnica Amerike vođena od strane Eugene-a V. Debs, je sazvala bojkot Pullman Railway Cars onemogućujući čitavom železničkom saobraćaju da funkcioniše na nacionalnom nivou. Da bi ugušila bojkot, Vlada je poslala trupe u Čikago u susret radnicima čiji je sukob rezultirao smrću više desetina radnika.
Ko je stvorio Dan Rada?
Nakon masovnih nemira i pokušaja da se poprave odnosi sa američkim radnicima, Kongres je doneo akt kojim je Dan Rada učinio legalnim u Kolumbijskom Okrugu i njenim teritorijama. 28.juna 1894.godine predsednik Grover Klivlend je potpisao ovaj zakon čineći ga zvanično važećim. Nakon skoro 100 godina kasnije, pravi osnivač Dana Rada će tek biti otkriven. Kao ime osnivača se pominje Peter J. McGuire dok drugi kažu da je to bio Sekretar Sindikata Rada, Matthew Maguire.
Proslave Dana Rada
Dan Rada se i dalje proslavlja u gradovima i državama širom Sjedinjenih Država u vidu parada, piknika, roštilja, vatrometa i drugih javnih okupljanja. Za mnoge amerikance, posebno decu i tinejdžere, predstavlja kraj leta i početak nove školske godine.
Praznici koji padaju ponedeljkom
Akt o praznicima ponedeljkom (The Uniform Monday Holiday Act) koji je donesen 1968.godine je promenio datume nekih bitnih praznika da bi se ubuduće slavili isključivo ponedeljkom zbog mogućnosti trodnevnog vikenda za državne zaposlene. Ovaj Akt, proglašen zakonitim 28.juna 1968.godine, je pomerio praznike poput Vašington Komemorativnog dana i Dana Kolumba kako bi padali isključivo ponedeljkom svake godine.
Drugi praznici koji padaju isključivo ponedeljkom, pored Dana Rada, su:
• Dan Martin Luter Kinga Juniora
• Rođendan predsednika Džordža Vašingtona, poznat takođe kao „Dan Predsednika“
• Memorial Day
• Columbus Day
Izvor: History.com
